De Volkskrant; In Tokio is kerst een sprookje; 21 december 2005
Tekst: Tokio - Als de avond valt verandert het winkel- en uitgaanscentrum Roppongi Hills een plaatje. Over het Moripark ligt een deken van lichtjes die langzaam van kleur veranderen. En de chique Keyakizaka dori is net een glinsterend lint, door de blauwe kerstlichten in de takken van de bomen. Het feeërieke schouwspel trekt duizenden mensen. Parkeerwachters in uniform, die zenuwachtig zwaaien met rode stokken, hebben moeite de lange stroom auto’s in goede banen te leiden. Van een Porche, Ferrari of Aston Martin, kijkt niemand op. De stoepen staan vol bezoekers die elkaar fotograferen met hun mobiele telefoons of uitrusten naast papieren tassen met nieuwe aankopen.
Tokio, een stad met 12 miljoen inwoners, maakt zich op voor kerst. Bij de populaire ontwerpster Anna Sui in de Roppongi Tower, is het dringen voor de paskamers. En aan meterslange toonbank in de Louis Vuitton ‘tempel’ aan de Keyakizaka dori, waar een minuscuul notitieboekje al 25.000 yen (175 euro) kost, is geen plek meer vrij. In de chocolaterie heeft het personeel handen tekort. En voor de deuren van een restaurant, gespecialiseerd in ´Peking Duck´, staat een lange rij. ´Eat and shop till you drop!` luidt hier het motto.
Onder de 127 miljoen Japanners zijn nog geen 2 miljoen christenen. De overigen zijn aanhanger van het shintoïsme of boeddhisme of zijn niet religieus. Voor het overgrote deel van de bevolking heeft kerst dan ook geen spirituele betekenis en lijkt het vooral een welkome gelegenheid om te winkelen. Shery Hoshi bevestigt dit. ,,Het is typisch Japans om elkaar veel cadeaus te geven. Dat doe je als kind al, als je bij iemand gaat spelen,’’ zegt ze. ,,Kerst sluit dus goed aan bij onze gebruiken. En daar speelt de commercie gretig op in.’’
In haar zitkamer komen twee culturen samen. Te midden van Japanse beeldjes en fotoportretten van familieleden in kimono’s, staat een hoge kunstboom, beladen met ballen en lichtjes. ,,Wij vieren het nogal uitbundig omdat onze kinderen dat leuk vinden. En ik hou van de sfeer. Maar voor de meeste Japanners is kerst vooral dé gelegenheid om een geliefde mee uit te nemen en heeft het geen diepere betekenis. Het grote familiefeest is nog steeds nieuwjaar. Wél merk ik dat de aandacht voor kerst steeds meer toeneemt, dat zie je vooral aan de versieringen in de stad.’’
De extravaganza van Roppongi Hills is inderdaad niet uniek. Ook in de minder pretentieuze wijk Shinjuku, zijn kosten noch moeite gespaard om een optimale kerstsfeer te creëren en daarmee het winkelpubliek te verleiden. Het plantsoen bij het Starbucksfiliaal is veranderd in een blauw bos en op de winkelpromenade staan zeker twintig manshoge ornamenten. Poorten, leeuwen, olifanten en sneeuwmannen, versierd met duizenden kerstlichtjes. Disneyland is er niets bij. Het Shinjuku station braakt een onafgebroken stroom mensen uit en op de promenade kan je over de hoofden lopen.
Hier is ook gevestigd Tokyu Hands, de Hema van Japan en dé plek voor kerstartikelen. De firma verkoopt vooral nepbomen. Favoriet lijken de witte of rode exemplaren met takken waarvan de uiteinden vanzelf blauw of rood oplichten Ze kosten 20 à 30 duizend Yen (140 à 210 euro) per stuk. Een kerststal met het kindje Jezus is nergens te bekennen. Wel zijn er verlichte rendieren die met hun hoofd knikken. In file lopen de mensen door de winkel.
De kerstdrukte - zowel in Roppongi als in Shinjuku - lijkt in lijn met de economische ontwikkelingen. Steeds meer bedrijven en financiële analisten zijn ervan overtuigd dat de opleving van de Japanse economie van de laatste maanden, structureel is. Niet alleen bedrijven zullen in de toekomst meer investeren, ook de consumenten zullen weer meer uitgeven, is de verwachting. En er is geld genoeg in Japan. Volgens het Nomura Research Institute bezitten 800.000 Japanners rond de 1 miljoen dollar. En UBS, een grote Amerikaanse vermogensbeheerder, schat het aantal Japanners met 5 miljoen dollar of meer op de bank, op 250.000.
Mogelijk zal vooral deze groep de economie op korte termijn stimuleren. Maar de gemiddelde Japanner, is nog terughoudend. Taichi Nishimura (leraar) en zijn vriendin, zijn vooral in Shinjuku vanwege de sfeer. ,,Er is dit jaar veel meer glitter and glamour in de stad dan voorheen, maar dat betekent nog niet dat wij daar zelf in meegaan,’’ zegt Nishimura. ,,Ik moet werken met kerst, het is examentijd. Ik koop hooguit één cadeau. Voor mijn vriendin.’’ Yoko Tomsen (disc jockey) slentert over de afdeling kerstkaarten van Tokyu Hands. Zij heeft besloten de genegenheid voor haar vrienden vooral schriftelijk te uiten. Alleen naasten krijgen een presentje. ,,Ik ga met kerst uit, met vrienden. Ik zal dit jaar zeker niet meer spenderen dan in 2004. Want persoonlijk en in mijn omgeving, heb ik nog niets gemerkt van de oplevende economie.’’ Seiko Uesugi (huisvrouw), is zelfs verbaasd over het optimisme. ,,Ik heb dezelfde hoeveelheid inkopen gedaan als vorig jaar, maar was meer geld kwijt. Dat stimuleert absoluut niet.’’ Kerstavond viert ze overigens niet onder de boom. Maar in Disneyland, Tokio.
Foto: Keyakizakadori met op de achtergrond de Tokio Tower; copyright mori.co.jp